Van de hand van de gepensioneerde Belgische journalist Robert Capiot verscheen bij uitgeverij Bitbook het boek Beroemde olifanten. Dikhuiden in de (kunst)geschiedenis (2020). Het is een toegankelijk geschreven geschiedenis van twaalf beroemde olifanten door de eeuwen heen. Uiteraard ontbreekt Hansken niet. Haar hoofdstuk is zelfs het uitvoerigst. De verhalen over de olifanten worden verteld “aan de hand van oude documenten en kunstwerken” en voor hulp bij zijn onderzoek bedankt Capiot een aantal mensen. Het populair wetenschappelijk boek heeft geen notenapparaat, maar wel een literatuurlijst.

Voor het hoofdstuk over Hansken is vrijwel uitsluitend geput uit het boek van Michiel Roscam Abbing, Rembrandts olifant, in het spoor van Hansken (Leporello, 2016). Voor de lezer is dat niet duidelijk. Weliswaar staat het boek — met ingekorte titel — in de literatuurlijst, maar een verantwoording voor het bronnengebruik ontbreekt. De geïnteresseerde lezer komt dus ook niet te weten dat je in dat boek nog veel meer over Hansken te weten komt. Maar dit is niet het ergste. De “oude documenten” worden veelvuldig letterlijk aangehaald. Capiot ontleent al die citaten aan de site www.elephanthansken.com. Er is echter geen enkele verwijzing dat de site als bron gebruikt is. De lezer krijgt zo de indruk dat Capiot het allemaal zelf heeft uitgezocht. Dat hij de archieven heeft bezocht, de documenten heeft gevonden, de transcripties heeft gemaakt en op basis daarvan Hansken verhaal heeft gereconstrueerd.

De meeste informatie over Hansken is herschreven, een bekende vorm van plagiaat. Een voorbeeld: In het boek van Roscam Abbing staat op p. 50 “Joly zag Hansken in Münster tijdens de vredesonderhandelingen in het najaar van 1646. De diplomaat merkte op dat het dezelfde olifant betrof die hij enige jaren eerder in Parijs had gezien. Het dier was toen nog een stuk kleiner, maar deed dezelfde kunstjes.“ Dit wordt bij Capiot, p. 139: “Kanunnik Claude Joly (…) had de olifant al eerder gezien, in Parijs, en merkte nu dat het dier veel immenser was geworden maar dat Hansken nog altijd dezelfde kunstjes opvoerde”.

Het boek over Hansken en de site worden wel vaker geplagieerd. Paul van der Steen, columnist van dagblad Trouw, haalde bijvoorbeeld allerlei interessante informatie over Hansken uit het boek voor zijn kolom van 4 december vorig jaar, maar zonder zijn bron te vermelden. Vooral journalisten zouden beter moeten weten.

De site elephanthansken.com is een initiatief van uitgeverij Leporello in samenwerking met Michiel Roscam Abbing. Iedereen mag er gegevens aan ontlenen, maar het verzoek om dat met bronvermelding te doen, staat er niet voor niets. Van te voren even contact opnemen, stellen we ook op prijs.