12. Was Hansken in Engeland?

In 1646 verscheen in Engeland een boek met de mededeling dat “enkele jaren geleden” in Engeland een rondtrekkende olifant te zien was geweest (1). Maar omdat niet vast staat wanneer de auteur deze zin schreef, mag je die “enkele jaren” niet zomaar van 1646 aftrekken. Bovendien was Hansken in juli 1645 nog in Frankrijk, in Arles en in 1646 weer terug in Nederland. De opmerking moet dus wel op de mannetjesolifant betrekking hebben die tussen 1623 en 1626 in Engeland was.

Op de 1652 gedateerde ets (13,6 x 19,2 cm) van Thomas Jenner (overl. 1673) uit een serie over natuurlijke historie staat in de rechter benedenhoek een Indische olifant met relatief kleine slagtanden. Dit zou Hansken kunnen zijn.

Of deze ets als aanwijzing opgevat mag worden dat Hansken in Engeland was, is zeer de vraag. Er is namelijk niets bekend over het voorbeeld dat Jenner gebruikte. Al met al zijn er te weinig aanwijzingen om te kunnen stellen dat Hansken in Engeland geweest is.

1) Lastly, they forget or consult not experience, whereof not many years past, we have had the advantage in England, by an Elephant shewn in many parts thereof, not only in the posture of standing, but kneeling and lying down. Whereby although the opinion at present be well suppressed, yet from some strings of tradition, and fruitful recurrence of errour, it is not improbable, it may revive in the next generation again. This being not the first that hath been seen in England; for (besides some others) as Polydore Virgil relateth, Lewis the French King sent one to Henry the third, and Emanuel of Portugal another to Leo the tenth into Italy, where notwithstanding the errour is still alive and epidemical, as with us. Uit: Th. Browne, Pseudodoxia Epidemica, or, Enquiries into Commonly Presumed Truths, Londen 1646 (de opdracht in het boek is 14 maart 1645 gedateerd), p. 106. In 1668 verscheen in Amsterdam een Nederlandse vertaling, Pseudo-doxia Epidemica, Dat is beschryvinge van verscheyde Algemene Dwalingen des Volks, met het citaat op p. 194: (…) waar van wy binnen weynige jaaren in Engelandt een bewijs van hebben gehadt in een Olifant in verscheyden gewesten alhier vertoont, niet alleen staande maar ook knielende en wederliggende (…).