1648. Valenciennes

In 1996 verwierf de Bibliothèque de Valenciennes de handgeschreven kroniek “Antiquité de Valenciennes en forme d’abregé recueillee par Pierre de Navarre, 1643”. Een onbekende vulde de kroniek in de periode 1643-1660 aan. In de kroniek zelf staat niets over de olifant, maar het bevat negen toegevoegde gravures. Één daarvan is de ongedateerde en anonieme reclameprent met Nederlandse en Franse onderschriften. Achterop deze prent staat de handgeschreven notitie dat de olifant in 1648 gearriveerd was [in Valenciennes] en dat het beest alle kunstjes deed die op de gravure te zien zijn (1). Het gaat om het enig bekend exemplaar van de eerste staat. Exemplaren van de tweede staat worden bewaard in Amsterdam, Erlangen, Dresden, Nürnberg, Ulm, Oxford en Bern. Wanneer precies Hansken in het jaar 1648 in Valenciennes was, is onbekend.

 

Elephant Hansken Valenciennes

Aantekening achterop de ongedateerde reclameprent voor de olifant Hansken

1) “1648 Cette année arrivoi icy un Elephant / Qui faisoit tout ce qui est reporte dans cette / figure ce qui m’a quasi oblige de croire ce / que pline  en dit en ces termes, /

Animalium maximum Elephas, proximumque humanis sensibus. Quippe intellectus illis sermonis patrij, et imperiorum obedientia, officiorem que didicere memoria, amoris et gloriae voluptas, imo vero, quae in homine rara, probitas, prudential, aequitas, religio quoque, siderum solisque ac lunae veneratio.”

Franse manuscript aantekening achterop de reclameprent met de naam Hansken die is toegevoegd aan een kroniek van Valennciennes, Antiquité de Valenciennes en forme d’abregé recueillee par Pierre de Navarre, 1643, die berust in de Bibliothèque de Valenciennes, ms. 1205. De kroniek werd aangekocht op de veiling van Christie’s, London, 15 maart 1995, lot.nr. 5353 en was volgens opgave van Faust eerder in het bezit van Antiquariat François & Rodolphe Chamonal, te Parijs (I. Faust, Zoologische Einblattdrucke und Flugschriften vor 1800, 2 (Stuttgart 2002), nr. 658.1 (p. 322).

Elephant Hansken Valenciennes

Anonieme reclameprent voor Hansken in de kroniek van Valenciennes